Kana Beektuu Laata Kutaa 13ffaa

1. foon diimaan urgooftuu qaamaa hammeessa.

Foon nyaatan of eeggadhaa. Urgaa qaama uumamaa irratti dhiibbaa kan uumu nyaata qofa ta'uu baatus, qorannoon bara 2006 barruu Chemical Senses jedhamu irratti maxxanfame akka agarsiisutti foon nyaachuun "hawwataa" urgooftuu qaama keessanii irratti dhiibbaa guddaa qabaachuu danda'a. Hirmaattonni foon diimaa nyaachuu irraa of qusatan akka waliigalaatti urgaa'uu caalaa namatti tolu, cimaa hin taanee fi walumaa galatti hawwataa ta'ee fudhatameera.

2. Coomni ati dhabdu harki caalaan isaa karaa somba keetiin qaama kee keessaa ba’a.

Hafuura gadi fagoo baasuun kaalorii baay'ee kan hin gubne yoo ta'u, coomni gubate irra caalaan isaa akkaataa kanaan qaama keessan keessaa ba'a. Irra caalaa karaa dafqaan, fincaan ykn dafqaan baʼu kan biraatiin akka taʼe yaaddu taʼa, dhugaan jiru garuu, sochii qaamaa gootu ykn guyyaa kee irratti yeroo deemtu, cooma harki caalaan ati dhabdu jechuunis qorannoon bara 2014 Biriteen keessatti maxxanfame ni mulʼisa Medical Journal—gara kaarboon daayi’oksaayidiitti jijjiiramee qaama keessan keessaa karaa somba keessanii ba’a. Dhibbeentaan 16 kan hafe gara bishaanitti kan jijjiiramu siʼa taʼu, kunis karaa fincaanii, sagaraa, dafqaan, imimmaan ykn dhangalaʼoo qaamaa kan birootiin qaama keessan keessaa baʼa.

3. Namoonni baay'inni isaanii nama ajaa'ibu lafee dabalataa jilba isaanii keessaa qabu.

Namoonni tokko tokko lafee dabalataa jilba isaanii keessaa fabella jedhamu akka qaban ni mul'ata. Lafeen xiqqoo kaayyoo hin beekamne kun kanaan dura baay'ee kan hin mul'anne yoo ta'u, jaarraa darbe keessa, raajii X irratti baay'inaan mul'achuu eegaleera. Qorannoon bara 2019 Joornaalii Anaatoomii irratti maxxanfame akka agarsiisutti, ilmaan namootaa bara 1900 caalaa bara 2000tti carraan fabella qabaachuu isaanii gara dachaa 3.5tti dhiyaatan.

4. Lafeen kee walakkaa ol harkaa fi miila kee keessa jira.

Qaama namaa ga’eessotaa keessatti lafeen 206tu jira. Akkasumas harka tokkoon tokkoon isaanii keessatti lafee 27 fi miila tokkoon tokkoon isaanii keessatti 26 kan qaban yoo ta'u, caasaan lafee kunniin hunda caalaa walxaxaa yoo ta'u, walumaa galatti lafee 106 qaama afran gidduutti akka ta'u BBC'n gabaaseera.